Rok: 2017

Sąd Najwyższy odpowiadając w dniu 21 marca 2017r. sygn. akt. III CZP 110/16 na pytanie prawne przedstawione przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu postanowieniem z dnia 24 października 2016 r., sygn. akt II Cz 1064/16:

„Czy w świetle zakazu sformułowanego w art. 1047 k.c. dopuszczalne jest zawarcie umowy o zrzeczenie się prawa do zachowku pomiędzy przyszłym spadkodawcą i uprawnionym do zachowku spadkobiercą ustawowym, na podstawie stosowanego odpowiednio art. 1048 k.c.?”

podjął uchwałę następującej treści:

Dopuszczalne jest zawarcie umowy zrzeczenia się prawa do zachowku (art. 1048 k.c.).

Sąd Najwyższy wskazał, że za treścią uchwały przemawiają względy doktrynalne. Nigdzie w przepisach kodeksu cywilnego nie ma zakazu zrzekania się w drodze umowy prawa do zachowku. W art. 1047 k.c. wskazano jedynie, że umowa o spadek po osobie żyjącej jest nieważna. Jednakże, na co zwrócił Sąd Najwyższy w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z przyszłą wierzytelnością pieniężną. Skoro zatem ustawodawca dopuścił możliwość zrzeczenia się prawa do dziedziczenia, to wnioskując z większego na mniejsze (a maiori ad minus), dopuścił także ograniczenie zrzeczenia się jedynie do zachowku.

Nadto Sąd Najwyższy podkreślił również, iż za możliwością zrzeczenia się prawa do zachowku wypowiedział się także Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 25 lipca 2013 r., P 56/11, OTK-A Zb.Urz. 2013, nr 6, poz. 85.

Umowa zrzeczenia się prawa do zachowku niewątpliwie pozwoli w sposób precyzyjny uregulować przyszłą sukcesję oraz umożliwi uelastycznienie prawa spadkowego poprzez poszerzenie praw spadkodawcy.

Źródło:

http://www.sn.pl/aktualnosci/SitePages/Komunikaty_o_sprawach.aspx?ItemSID=164-271e0911-7542-42c1-ba34-d1e945caefb2&ListName=Komunikaty_o_sprawach

0

Bankowy Tytuł Egzekucyjny, a przedawnienie

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 9 czerwca 2017r., w sprawie o sygn. akt. III CZP 17/17 stwierdził, iż wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nie przerywa biegu przedawnienia roszczenia objętego tym tytułem wobec cesjonariusza niebędącego bankiem.

Powyższa uchwała została podjęta w odpowiedzi na pytanie prawne przedstawione przez Sąd Okręgowy w Szczecinie o następującej treści.:

„Czy przerwa biegu przedawnienia spowodowana złożeniem wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu przez wierzyciela będącego bankiem odnosi skutek wobec cesjonariusza tej wierzytelności niebędącego bankiem?”

Sąd Najwyższy stwierdził, że podjęta uchwała wyraża bardziej ogólną myśl, mianowicie, że przerwa biegu przedawnienia wynikająca z dokonania czynności związanych z bankowym tytułem egzekucyjnym, odnosi skutek wyłącznie wobec podmiotu, który mógł wystawić ten tytuł i dochodzić na jego podstawie roszczeń. W związku z tym nabywca wierzytelności  może posługiwać się bankowym tytułem egzekucyjnym, jednakże przerwa biegu przedawnienia nie będzie miała do niego zastosowania. Z chwilą przeniesienia wierzytelności traktuje się go tak, jak gdyby przerwa biegu przedawnienia nie miała miejsca.

Przedmiotowa uchwała stanowi w praktyce zatem odstąpienie od zasady, że nabywca wierzytelności obejmuje ją w stanie,  w jakim przysługuje zbywcy, ze wszystkimi prawami, a zatem również z przerwaniem biegu przedawnienia.

Przedmiotowe odstąpienie oraz odmienne potraktowanie bankowych tytułów egzekucyjnych (BTE) jest uzasadnione tym, jak to podkreślił Sąd Najwyższy, iż bankowy tytuł egzekucyjny ma charakter wyjątkowy, jest on szczególnym przywilejem banków, i w taki sposób winien być traktowany. W związku z tym inne podmioty nie powinny korzystać z tych udogodnień w całości, w tym zatem również nie mogą one korzystać z przerwania biegu przedawnienia dokonanego przez bank.

Banki od 27 listopada 2015r. nie mogą już wystawiać bankowych tytułów egzekucyjnych (BTE), lecz należy pamiętać, że te które zostały wystawione pozostają w mocy. Wiele z nich znajduje się obecnie w rękach różnorakich firm windykacyjnych. Niewątpliwie podjęta przed Sąd Najwyższy uchwała może skutecznie uniemożliwić tymże firmom zaspokojenie nabytych wierzytelności.

Przedmiotowa uchwała będzie również miała ogromny wpływ na sprzedaż wierzytelności przez banki. Ciekawe będzie również to, jak zachowają się w związku z powyższą uchwałą nabywcy wierzytelności wobec swoich sprzedawców, czyli banków czy w takiej sytuacji będą oni podejmować próby odstąpienia od zawartych z bankami umów czy też postanowią się oni odwoływać do przepisów o rękojmi za wady prawne zakupionego prawa.

Źródło:

http://www.sn.pl/aktualnosci/SitePages/Komunikaty_o_sprawach.aspx?ItemSID=181-271e0911-7542-42c1-ba34-d1e945caefb2&ListName=Komunikaty_o_sprawach

4

 

Służebność przesyłu można ustanowić na użytkowaniu wieczystym, ale nie wówczas, gdy urządzenie przesyłowe wybudowane jest przed oddaniem nieruchomości w użytkowanie wieczyste.

Sąd Najwyższy w Składzie Siedmiu Sędziów w  dniu 16 maja 2017r. w sprawie sygn. akt. III CZP 101/16 podjął uchwałę, że:

  1. służebność przesyłu może być ustanowiona na prawie użytkowania wieczystego;
  2. użytkownik wieczysty nie może jednak skutecznie żądać ustanowienia takiej służebności, jeżeli urządzenia przesyłowe – zainstalowane przez przedsiębiorstwo państwowe  w okresie obowiązywania zasady jednolitej własności państwowej – znajdowały się na nieruchomości Skarbu Państwa przed oddaniem jej w użytkowanie wieczyste.

W ustnych motywach swojego rozstrzygnięcia Sąd Najwyższy wskazał, że użytkownik wieczysty może rozporządzać swoim prawem, a zatem może też je obciążyć. Z tym prawem związane jest również prawo własności budynków, z tego też względu użytkowanie wieczyste jest zbliżone do samego prawa własności. W związku z tym do użytkowania wieczystego w drodze analogii należy stosować przepisy dotyczące prawa własności. W żadnym przepisie prawa ustawodawca nie ograniczył użytkownika w rozporządzaniu prawem użytkowania wieczystego. W związku, zatem z brakiem ograniczeń można prawo użytkowania obciążyć każdym ograniczonym prawem rzeczowym, w tym również służebnością przesyłu. Nadto skoro ustawodawca w art. 241 k.c. przewidział, że z chwilą wygaśnięcia użytkowania wieczystego wygasają prawa je obciążające to logiczny jest, zatem wniosek, za możliwością ich wcześniejszego ustanowienia na prawie użytkowania wieczystego. Również przepisy wykonawcze do ustawy o księgach wieczystych i hipotece przewidują, że w dziale III księgi wpisuje się ograniczone prawa rzeczowe obciążające nieruchomości oraz prawo użytkowania wieczystego.

Sąd zwrócił również uwagę, iż obciążenie służebnością przesyłu użytkowania wieczystego nie narusza zasady zamkniętego katalogu ograniczonych praw rzeczowych, albowiem nie mamy tu do czynienia z nowym prawem, lecz z odpowiednim stosowaniem przepisów Kodeksu cywilnego.

Za obciążeniem użytkowania wieczystego służebnością przemawia również aspekt historyczny, bowiem możliwość obciążenia użytkowania wieczystego służebnością wynikała również z prawa rzeczowego, obowiązującego przed obowiązywaniem obecnego kodeksu cywilnego, i wola polskiego ustawodawcy w tym zakresie pomimo zmian ustrojowych oraz wejścia w życie obecnie obowiązującego kodeksu cywilnego nie uległa zmianie.

Co istotne, Sąd Najwyższy orzekł, iż prawo użytkownika wieczystego do ustanowienia służebności przesyłu powstaje jedynie wówczas, gdy urządzenia wybudowano po dacie oddania nieruchomości w użytkowanie wieczyste, albo są projektowane do budowy obecnie. Wówczas to użytkownik wieczysty powinien być stroną umowy albo postępowania sądowego, gdyż przesądza o tym jego prawo do rozporządzania prawem użytkowania wieczystego (art. 233 k.c.). Charakter terminowy prawa użytkowania wieczystego nie wyklucza możliwości obciążenia służebnością prawa użytkowania wieczystego, bowiem prawo to może zostać przedłużone. Natomiast w sytuacji przekształcenia tego prawa we własność, służebność będzie obciążała nieruchomość.

Sąd Najwyższy również zaznaczył, iż oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste powoduje utratę przez właściciela możliwości tak korzystania z niej, jak i również jej obciążania. Powyższe ma istotne znaczenie praktyczne, bowiem Sąd Najwyższy w sposób jednoznaczny przesądził w takiej sytuacji, kto jest podmiotem uprawnionym do ustanowienia służebności.

Jednakże użytkownik wieczysty nie może żądać  ustanowienia służebności przesyłu na przysługującym mu prawie, jeżeli urządzenia wzniesiono przed oddaniem nieruchomości w użytkowanie wieczyste, z uwagi na przepis art. 233 k.c. Nieruchomość, bowiem jest zawsze oddawana w użytkowanie wieczyste w konkretnych okolicznościach, uwzględniających jej stan zagospodarowania. Istniejące obciążenia nie tylko determinują treści użytkowania wieczystego, ale również i sposób korzystania z takiej nieruchomości. Skoro zatem użytkownik otrzymał w użytkowanie wieczyste nieruchomość w określonym stanie tj. z urządzeniami przesyłowymi, to nie może on dokonywać regulacji zdarzeń, które nie odnosiły się do niego, lecz do właściciela nieruchomości i tym sposobem modyfikować treści prawa własności, a w konsekwencji również i  użytkowania wieczystego.

0